من امین حسامی هستم. عاشق رشد کسب‌وکارها! می‌تونم کنارت باشم تا رسیدن به تارگت‌های دست‌نیافتنی
هوش مصنوعی مولد (Gen AI) تا اینجا توانسته با سرعت‌بخشیدن و حتی خودکارسازی وظایف، شکل انجام کار را متحول کند. اما سؤال مهم‌تر در سطح بالاتر سازمان این است: این فناوری چه تغییری در کار مدیران میانی ایجاد خواهد کرد؟
یک مطالعه جدید از دانشکده کسب‌وکار هاروارد نشان می‌دهد که استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند ساختار سلسله‌مراتبی شرکت‌ها را مسطح‌تر کند و بسیاری از وظایفی که قبلاً توسط مدیران انجام می‌شد، اکنون مستقیماً توسط کارکنان با کمک Gen AI قابل اجراست.
مطالعه موردی: کدنویسان و Copilot
از زمان معرفی ChatGPT توسط OpenAI کمتر از سه سال گذشته، اما این فناوری در همین مدت کوتاه، فرآیند کار را در بسیاری از مشاغل متحول کرده است. کارهایی که پیش‌تر بخش زیادی از زمان کارکنان را می‌گرفت، حالا با سرعت بیشتر و حتی به‌صورت خودکار انجام می‌شود.
اکنون پژوهشگران توجه خود را به بالا بردن سطح این تحولات معطوف کرده‌اند و این پرسش را مطرح می‌کنند:
Gen AI چگونه کار مدیران میانی را تغییر خواهد داد؟
تیمی پژوهشی به رهبری «مانوئل هوفمان» استاد دانشکده کسب‌وکار هاروارد، برای پاسخ به این پرسش روی نحوه استفاده افراد از Gen AI تمرکز کرد. یافته‌های این تیم نشان می‌دهد که این فناوری در حال کمک به کارکنان مستقل است تا وظایفی را انجام دهند که پیش‌تر در حیطه مسئولیت مدیران قرار داشت.
از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴، پژوهشگران عملکرد ۵۰٬۰۳۲ توسعه‌دهنده نرم‌افزار در سراسر جهان را بررسی کردند. نیمی از آن‌ها از GitHub Copilot، یک ابزار هوش مصنوعی مولد برای تولید کد، استفاده می‌کردند. Copilot به برنامه‌نویسان کمک می‌کند تا سریع‌تر کد بنویسند، مسائل را راحت‌تر حل کنند و به‌طور خودآموز یاد بگیرند.
تیم پژوهش، بیش از ۲.۴ میلیون فعالیت ثبت‌شده در این پلتفرم را بررسی کرد و آن‌ها را به دو دسته تقسیم کرد:
• کارهای اصلی (مانند کدنویسی)
• کارهای مدیریتی (مانند مدیریت پروژه)
هوفمان می‌گوید:
«مطالعه کدنویسان و نحوه استفاده آن‌ها از GitHub به ما اطلاعات بسیار دقیقی درباره فعالیت‌هایشان داد و به ما امکان داد با دقت تعیین کنیم که آیا Gen AI واقعاً نحوه کارشان را تغییر داده یا نه.»
نتیجه این شد که دسترسی به Copilot باعث شد افراد از فعالیت‌های مدیریتی به‌سمت فعالیت‌های اصلی خود متمایل شوند.
• سهم فعالیت‌های کدنویسی از کل کارها، ۵٪ افزایش یافت
• در مقابل، سهم مدیریت پروژه ۱۰٪ کاهش پیدا کرد
دو عامل کلیدی این تغییر
تیم هوفمان دو سازوکار اصلی را شناسایی کرد که منجر به این تغییر شده‌اند:
1. افزایش استقلال کاری: استفاده از Gen AI به کدنویسان امکان داد تا مستقل‌تر کار کنند. چون همکاری و هماهنگی کمتر شد، نیاز به مدیریت پروژه هم کاهش یافت.
2. افزایش زمان برای یادگیری و خلاقیت: چون برنامه‌نویسان سریع‌تر کد می‌نوشتند، زمان بیشتری برای کشف، یادگیری و امتحان ایده‌های جدید پیدا کردند.
تأثیر بر ساختار سازمانی: صاف‌تر شدن سلسله مراتب
نویسندگان مقاله معتقدند یافته‌های این تحقیق می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا ساختار سلسله‌مراتبی خود را مسطح‌تر کنند.
اما منظور از این «مسطح شدن» حذف کامل مدیران میانی نیست، بلکه:
• شرکت‌ها می‌توانند تعداد افراد در این نقش‌ها را کاهش دهند
• مدیران باقی‌مانده، زمان کمتری را صرف هماهنگی، نظارت یا ارتباط بین سطوح مختلف سازمان خواهند کرد—که همان وظایف رایج مدیران میانی است
از آنجا که Gen AI می‌تواند برنامه‌ریزی، هماهنگی و کنترل کیفیت را بهتر انجام دهد، مدیران می‌توانند وقت بیشتری را صرف کارهای ارزشمندتر کنند، از جمله:
• مشارکت مستقیم در وظایف اجرایی (مثلاً در محیط برنامه‌نویسی: نوشتن کد)
• بررسی و بهبود فرآیندها
• آزمایش محصولات یا راهکارهای جدید
اما برای دستیابی به این پتانسیل، شرکت‌ها باید فراتر از بازنگری چارت سازمانی بروند و به دو پرسش کلیدی پاسخ دهند:
۱. چه چیزی را باید خودکار کرد؟
در مطالعه GitHub، فعالیت‌ها به دو دسته مدیریت پروژه و کدنویسی تقسیم شدند. هر شرکتی، صرف‌نظر از صنعت، می‌تواند چنین ممیزی انجام دهد.
پس از شناسایی این فعالیت‌ها، می‌توان تصمیم گرفت که کدام وظایف را از مدیران میانی به Gen AI منتقل کرد.
نکته قابل‌توجه در این پژوهش:
• کدنویسانی که از Gen AI استفاده می‌کردند، کمتر از مدیران یا همکاران کمک می‌خواستند
• در هر دو دسته فعالیت، آن‌ها در گروه‌های کوچک‌تر کار می‌کردند
هوفمان می‌گوید:
«Gen AI در برخی موارد می‌تواند جایگزین یک مدیر، مربی یا حتی همکاری شود که کارکنان تازه‌کار برای کمک به او مراجعه می‌کردند. با هوش مصنوعی، افراد می‌توانند مستقل‌تر عمل کنند، بدون نیاز به لایه‌های اضافی مدیریتی.»
۲. چه کسانی بیشتر سود می‌برند؟
نکته مهم دیگر مطالعه این بود که:
کارکنان کم‌تجربه بیشترین بهره را از Gen AI بردند.
چرا؟ چون:
• آن‌ها به‌طور طبیعی کمتر درگیر مدیریت پروژه بودند
• بیشتر وقت‌شان صرف فعالیت‌های عملیاتی مثل کدنویسی می‌شد
• افراد باتجربه تمایل دارند به دانش و قضاوت خودشان بیشتر تکیه کنند، در حالی که تازه‌کارها آمادگی بیشتری برای اعتماد به AI دارند
این یافته می‌تواند فرصتی برای شرکت‌ها باشد تا:
• بار آموزشی مدیران میانی برای ارتقاء عملکرد کارکنان ضعیف را کاهش دهند
• مدیران را آزاد کنند تا روی وظایف کلیدی‌تر تمرکز کنند
این تغییر باعث صرفه‌جویی در وقت برای هر مدیر و افزایش بهره‌وری برای تیم می‌شود.
همچنین مدیران می‌توانند شناخت دقیق‌تری از ضعف‌ها و توانایی‌های اعضای تیم داشته باشند، و با استفاده از Gen AI به‌صورت هدفمند به آن‌ها کمک کنند.
هوفمان تأکید می‌کند که نباید فقط روی عملکرد ضعیف تمرکز کرد:
«Gen AI برای همه سطوح مهارتی مفید است و شرکت‌ها باید نحوه استفاده هر دسته از کارکنان از این ابزار را به‌دقت رصد کنند.»
مصاحبه با KPMG: خطوط بین مدیر و کارمند محو شده است
ادویژ ساکو، مدیر نوآوری نیروی کار در KPMG
او می‌گوید:
«ما از قبل در مسیر مسطح‌سازی ساختار بودیم. جامعه به‌سمت نیروی کار مبتنی بر مهارت در حال حرکت است. Gen AI به هرکسی اجازه می‌دهد در سطحی بالاتر مشارکت کند، بنابراین مرز بین وظایف مدیران میانی و کارکنان در حال محو شدن است.»
در KPMG، انتظارات از کارکنان پایه افزایش یافته است. آن‌ها باید مثل یک مدیر وارد جلسه شوند—آماده، تحلیل‌گر و پیشنهاددهنده.
یک نمونه واقعی از پروژه‌های شرکت:
• فرایند کشف اطلاعات مشتری از ۵ ساعت به ۳ ساعت کاهش یافته
• کارکنان باهوش‌تر از این دو ساعت اضافه برای ارتقاء مهارت یا ورود به پروژه‌های سطح بالاتر استفاده می‌کنند
ساکو می‌گوید حتی برخی مدیران میانی اکنون:
• وظایف سطح مدیریت ارشد را انجام می‌دهند
• زمان بیشتری برای تعامل مستقیم با مشتری و اجرای راهکارها دارند
آیا مقاومت هم وجود دارد؟
بله. او می‌گوید:
«ما پیشرفت زیادی داشته‌ایم، اما هنوز افرادی هستند که احساس تهدید می‌کنند. ما سعی کرده‌ایم فضای امنی برای بیان این نگرانی‌ها فراهم کنیم.»
او به آن‌ها یادآوری می‌کند:
• AI نمی‌تواند گفت‌وگوهای انسانی را جایگزین کند
• مدیران میانی قدرت درک ضمنی، کشف نیازهای پنهان مشتری و هدایت گفت‌وگوها را دارند—و این دقیقاً چیزی است که AI هنوز قادر به انجامش نیست.
منبع: هاروارد بیزینس ریویو HBR – برای مشاهده مقاله اصلی کلیک کنید
نویسندگان: مانوئل هوفمان و همکاران
مترجم: امین حسامی | بیزینس کوچ و متخصص تجهیز کسب و کارها به هوش مصنوعی